RUSAG BOSANSKI - Urbanizacija srednjovjekovne Bosne - 12. epizoda
Kada govore o urbanizaciji Bosne, historičari uvijek počinju od antičkog perioda, u kojem su na ovim prostorima postojali gradovi koji su bili veoma veliki za to antičko vrijeme. Medjutim, dolazak Slavena je prouzrokovao napuštanje i propadanje antičkih civilizacija, tako da začetke srednjovjekovne urbanizacije možemo tražiti tek od prvih slavenskih naseobina. U srednjovjekovnoj Bosni, historiju gradova najbolje možemo pratiti kroz prisustvo Dubrovčana, trgovaca i poslovnih ljudi i podatke koji su sačuvani u dubrovačkom arhivu. Ubrzani razvoj trgovine, izazvan porastom rudarstva, utjecao je i na pojavu naselja koja su nicala uz važne trgovačke puteve izmedju primorja i centralne Bosne. Ta naselja bili su utvrdjeni zamkovi, tvrdjave ili burgeri, ispod kojih se pojavljuju gradovi i trgovi.
Jedna srednjovjekovna tvrdjava, kao jezgro iz kojeg će se razviti grad, imala je kule, bedeme ,čatrnje za vodu i cisterne, podzemne hodnike... U burgovima su živjeli vlastelini- plemići, njihovi službenici, vojna posada. Uz većinu ovih tvrdjava se tokom 15. stoljeća, postepeno razvijaju i njihova podgradja, latinski suburbium i tu se nastanjuje stanovništvo koje prirodom svog zanimanja nije bilo vezano za tvrdjavu- trgovci, zanatlije, poslovni ljudi. Tek sa pojavom podgradja, može se govoriti o gradu kao jedinstvenoj urbanističkoj cjelini- tvrdjavi sa političkim i vojnim središtem i njegovim trgovištem kao privrednim žarištem, te o gradjanstvu kao posebnoj društvenoj kategoriji. U srednjovjekovnoj Bosni se prve klice gradjanstva vežu za strani faktor,prije svega rudare Sase, nastanjene u Srebrenici, Fojnici, Ostružnici,te trgovce u Zvorniku, veoma važnom trgovačkom središtu.Ti prvi gradjani zvali su se purgari, po izvedenici iz njemačkog jezika koja označava gradjane.
Kroz ovu epizodu serijala vodi nas Nedim Rabić, doktor historijskih nauka sa Instituta za historiju Univerziteta u Sarajevu.
Urednica i autorica serijala Sanda Novosel.