Osmi regionalni forum: Nezavisno sudstvo doprinosi razvoju cijelog društva

Ključna uloga pravosuđa u demokratskim društvima jeste garantovati postojanje vladavine prava i osigurati pravilnu primjenu zakona na nepristrasan, pravedan i učinkovit način, zaključeno je na Osmom regionalnom forumu o vladavini prava za jugoistočnu Evropu koji je bio posvećen nezavisnosti i nepristrasnosti pravosuđa.

Tokom dva dana sudije Evropskog suda za ljudska prava i predstavnici pravosudnih institucija iz sedam država jugoistočne Evrope su govorili o važnosti zaštite nezavisnog i nepristrasnog sudstva kao preduslova vladavine prava.

Biljana Braithwaite, direktorica Programa za Zapadni Balkan AIRE centra, je navela da ne postoji jedinstven pristup u zaštiti nezavisnosti i nepristrasnosti pravosuđa koji bi primijenile sve države te da je prilikom reforme pravosuđa neophodno uzeti u obzir politički, ustavni i historijski kontekst svake države.

- Bez obzira na mjere koje se poduzimaju, one moraju biti u skladu s načelima i zahtjevima koje je razvio Sud u Strazburu. Ova načela predstavljaju važnu mjeru pomoću kojom se mora procijeniti reforma pravosuđa, ali isto tako trebaju biti i polazna tačka pri osmišljavanju svake buduće reforme pravosuđa -  istakla je Braithwaite.

Centralnoj konferenciji koja je održana u Dubrovniku 3. i 4. septembra prisustvovao je Robert Spano, predsjednik Evropskog suda za ljudska prava te sadašnje i bivše sudije ovog suda. 

U isto vrijeme više od 120 predsjednika i sudija najviših sudova, ombudsmena, zastupnika država pred Sudom u Strazburu, predstavnika pravosudnih centara, fakulteta, nevladinih organizacija i pravnih stručnjaka iz sedam država jugoistočne Evrope bilo je okupljeni u nacionalnim radnim centrima u glavnim gradovima: Beogradu, Podgorici, Prištini, Sarajevu, Skoplju, Tirani i Zagrebu. Oni su u konferenciji učestvovali putem videolinka.

Učesnici u nacionalnim centrima su tokom prvog dana raspravljali o izazovima sa kojim se pravosuđe suočava u državama jugoistočne Evrope. Oni su naveli da je neophodno ojačati nepristrasnost i nezavisnost pravosuđa kroz unapređenje procesa izbora sudija, disciplinskih postupaka, osiguranje kontinuiranih obuka, veću transparentnost, jačanje kapaciteta sudova, borbu protiv korupcije, ali i da je potrebno zaštititi sudije od pritisaka sa kojima se suočavaju.

Tokom tri sesije učesnici su razgovarali o kriterijima za utvrđivanje nezavisnosti i nepristrasnosti suda, odnosu između nezavisnosti i nepristrasnosti i drugih članova Evropske konvencije o ljudskim pravima te ulozi pravosuđa, medija i drugih grana vlasti.

Istaknuto je da vladavina prava zahtijeva nezavisno sudstvo te da takvo sudstvo doprinosi njenom očuvanju.

Učesnici su naglasili da je integritet sudija od ključnog značaja za uspostavljanje nezavisnog i nepristrasnog sudstva. Za jačanje povjerenja javnosti neophodno je da sudije slijede visoke standarde integriteta. Istaknuto je i da sudije nisu jedine odgovorne za očuvanje nezavisnosti i nepristrasnosti sudstva te da je to obaveza raznih institucija, predstavnika vlasti, ali i medija.

Forum su organizovali AIRE centar i Civil Rights Defenders uz podršku vlada Ujedinjenog Kraljevstva i Kraljevine Švedske i Fondacije "Konrad Adenauer".

Alexander Peyre Dutrey, savjetnik zamjenika šefa misije u Ambasadi Kraljevine Švedske u Beogradu, je rekao da je uspostavljanje vladavine prava od suštinskog značaja za stvaranje društava mogućnosti i ravnopravnosti, društava koja nude održiv ekonomski razvoj, odgovornu vlast i poštovanje osnovnih prava.

- Društvo zasnovano na vladavini prava omogućuje pravično i djelotvorno zadovoljavanje građanske pravde. Obični ljudi bi trebalo da budu u mogućnosti da dobiju zadovoljenje u skladu sa osnovnim pravima i preko formalnih institucija. Nepristrasnost, integritet i visok standard odlučivanja sudova od ključnog su značaja za zaštitu vladavine prava, za ekonomski razvoj i za razvoj zajednice - rekao je Alexander Peyre Dutrey.

Na Forumu je predstavljen i Vodič o nezavisnosti i nepristrasnosti pravosuđa.

U toj publikaciji su objašnjena ključna načela koja je Evropski sud za ljudska prava razvio prilikom tumačenja i primjene prava na suđenje pred nezavisnim i nepristrasnim sudom obrazovanim na osnovu zakona te su dati rezimei nekih od najvažnijih predmeta iz njegove sudske prakse o ovoj temi.

Ovogodišnji forum pratilo je više od 300 predstavnika pravosudnih institucija, međunarodnih institucija,  nevladinih organizacija i novinara iz Evrope.

Forum o vladavini prava za jugoistočnu Evropu se održava od 2014. godine i postao je jedan od najvažnijih godišnjih događaja za predstavnike pravosuđa, nevladinih organizacija i pravnike iz regiona.

Cilj Foruma jeste promovisanje provođenja Evropske konvencije o ljudskim pravima na državnom nivou, te ta podstakne regionalnu saradnju u kontinuiranom razvoju vladavine prava i ljudskih prava, kao i da pruži pomoć u procesu integracije regiona u Evropsku uniju.

federalna.ba/Fena