Za FR Karčić: Govor mržnje još uvijek bez sankcija - desničari produžena ruka određene politike

Razgovarala: Aida Hasanbegović

Koji su to najpoznatiji simboli koje koriste desničarske organizacije u Bosni i Hercegovini i regionu, da li su zakonski zabranjeni, da li  sigurnosne institucije pridaju dovoljnu pažnju ovoj problematici, ko su desničari u Bosni i Hercegovini, kome odgovara politički populizam i jednonacionalne, isključive ideologije, ko tolerira postojanje desničarskih organizacija, za Federalni radio govori dr. Hikmet Karčić, autor priručnika "Krajnje desničarski pokreti i simbolika na Zapadnom Balkanu".

Krajnje desničarski simboli su učestali na Zapadnom Balkanu i koriste  se kroz takozvani kodirani jezik. Karčić smatra da je važno pravilno prepoznavanje simbola radikalne desnice zbog pravilnog identificiranja i mapiranja desničarskih pokreta.

„Mogu reći da nemamo odgovarajući odgovor na ovu pojavu. Naše nadležne institucije nisu u potpunosti svjesne ovakvih pokreta. Priručnik je jedan od načina da skrenemo pažnju i olakšamo nadležnim organima i sigurnosnim službama da prepoznaju ovakve organizacije kroz kodirani jezik koji se koristi. Imali smo samo u jednom periodu kad je četnički pokret smatran sigurnosno interesantnom skupinom od strane Ministarstva sigurnosti u strategiji borbe protiv ekstremizma, ali je nažalost sve ostalo slovo na papiru i ništa se detaljnije nije radilo nakon toga.“

Podsjeća da postoji veliki broj novih oblika kodiranog jezika koje koriste desničarske organizacije i koje ne možemo odmah prepoznati.

„Jako je veliki broj simbola, grafika, crteža, animirane simbolike. U virtualnoj sferi postoji veliki broj 'mimova' koje koristi Z generacija i vrlo teško je sve to pratiti. Ukoliko niste upoznati sa novim trendovima na društvenim mrežama, ne možete odmah prepoznati skrivene simbole za širenje nacionalističkog uticaja. Recimo, prenose se poznati mimovi koji se koriste na 4chanu“, navodi Karčić.

Na pitanje ko su desničari u BiH i šta im je zajedničko, objašnjava da su desničarski pokreti u BiH manje zastupljeni nego u nekim drugim državama Evrope te u Sjedinjenim Američkim Državama. Zajednički su im nacionalistički identiteti.

„Većinu desničarskih pokreta u BiH koriste kao jednu vrstu alata određene vladajuće političke strukture ili stranke u opoziciji, kao jednu vrstu ad hoc organizacija za promoviranje njihovih ideologija. Konkretno, četnički Ravnogorski pokret se financira od strane lokalnih zajednica. On ne bi mogao funkcionirati bez te vrste podrške. Naprimjer, Općina Višegrad finansira određene četničke organizacije. Tu govorimo o jednoj kombinaciji desničarskih ideja sa istorijskim revizionizmom, negiranjem zločina počinjenih u Drugom svjetskom ratu i u posljednjem ratu. Imamo isprepletenu kombinaciju zvanične revizionističke ideologije Drugog svjetskog rata, nacionalističke iz rata devedestih i novih islamofobičnih, antisemitskih i  antimigrantskih ideja koje su danas jako popularne u Evropi“, kaže Karčić, napominjući da je određeni broj ovih desničarskih organizacija transnacionalan, jer postoje i u Bosni i Hercegovini, Srbiji i Hrvatskoj.

Smatra da vladajuće populističke stranke i lideri na Zapadnom Balkanu toleriraju desnicu na svom teritoriju.

„To su dvije stvari koje hrane jedna drugu. Određene političke stranke, koje se prikazuju kao liberalne, kao etnički bazirane i  zastupaju nacionalne interese, trebaju ovakve organizacije kako bi pokazale da su umjereniji u odnosu na neke radikalnije snage. Određene stavove, koje ne mogu ili ne smiju sami javno da kažu,  plasiraju kroz desničarske organizacije, koje se čine kao nezavisne paraorganizacije, a stvarno su često produžena ruka određenih političkih skupina u BiH.“

Na pitanje zašto se ne sankcionira govor mržnje koji je zakonom  zabranjen, a redovito se upražnjava u javnom diskursu, Karčić navodi da je to vjetar u leđa manjim desničarskim organizacijama.

„Ako vidite da visoko pozicionirani politički subjekt negira genocid u Srebrenici, upražnjava govor mržnje bez posljedica, onda ćete shvatiti da možete raditi šta hoćete bez sankcija. Zvanični stavovi političara koji koriste govor mržnje idu naruku desničarima koji su u usponu“, ističe Karčić.