Teškoće Tačijeve odbrane u dovođenju svjedoka, Wesley Clark svjedoči sredinom novembra

Odbrana bivšeg vođe OVK Hašima Tačija, optuženog za ratne zločine na Kosovu i u Albaniji, 1998-99, ima teškoća u dovođenju svjedoka pred specijalni sud u Hagu zbog čega je sudsko vijeće, poslije otkazivanja današnjeg zasjedanja, pozvalo branioce da učine sve da izbjegnu dalja odlaganja suđenja. Branioci su, međutim, potvrdili da će sredinom novembra, kao posljednji svjedok, iskaz u odbranu Tačija dati bivši komandant NATO u Evropi Wesley Clark.

Tačijeva odbrana do sada je, od početka svog dokaznog postupka, 15. septembra, pred sudije izvela četiri svjedoka - bivše američke diplomate Jamesa Rubina i Jocka Coveya, američkog pravnika Paula Williamsa i britanskog diplomatu Johna Duncana.

Covey je svoje svjedočenje završio početkom oktobra, a za danas je prvobitno bio zakazan iskaz sljedećeg svjedoka Tačijeve odbrane. Ranijom pisanom odlukom, sudije su, međutim, bile primorane da otkažu današnje zasjedanje pošto ih je Tačijeva odbrana obavijestila da "nema svjedoka na raspolaganju".

Suđenje bi, po odluci raspravnog vijeća koja je uslijedila, trebalo da bude nastavljeno 3. novembra, ali ni to nije sigurno. U posljednjoj objavljenoj odluci, vijeće je, naime, naznačilo da je Tačijeva odbrana za 3. novembar najavila jednog svjedoka, ali da "nije sigurno da će taj svjedok zaista moći da svjedoči tokom te sedmice".

Tačijev branilac Luka Mišetić prethodno je zatražio da tog svjedoka sud primora obavezujućim nalogom da svjedoči, pošto je on odbio da to dobrovoljno učini. U podnesku odbrane bilo je navedeno da je taj svjedok ranije dao izjavu tužilaštvu o navodnom Tačijevom učešću u zločinu navedenom u optužnici, ali da su tužioci naknadno odustali od namjere da ga izvedu pred sudije.

Tužilaštvo se nije usprotivilo zahtjevu Tačijeve odbrane da sud tog svjedoka obaveže da svjedoči, ali je naglasilo da je svjedok trenutno u "trećoj zemlji" čiji se stav da svjedok može svjedočiti isključivo dobrovoljno. Sudsko vijeće predsjedavajućeg Charles Smith upozorilo je, u takvoj situaciji, Tačijevu odbranu da je njen zadatak da obezbijedi svjedoke i nesmetan tok suđenja.

Tačijeva odbrana je ranije najavila da će imati 12 svjedoka, ali je, u međuvremenu, odustala od plana da tri svjedoka izvede pred sud u Hagu. Zbog teškoća Tačijeve odbrane u dovođenju svjedoka, veće je već produžilo rok za okončanje njenog dokaznog postupka sa 14. novembra na sedmicu koja počinje 17. novembra.

Kako je advokat Mišetić najavio, ta sedmica biće potpuno posvećena iskazu posljednjeg svjedoka Tačijeve odbrane, penzionisanog američkog generala Wesley Clark. Clark je bio učesnik u pregovorima u Rambujeu, početkom 1999. godine, a potom je, kao komandant NATO u Evropi, zapovjedao vazdušnim napadima Alijanse na SR Jugoslaviju od 24. marta do 10. juna te godine.

Kontakte sa Tačijem, general Clark je imao i tokom pregovora o demilitarizaciji OVK u ljeto 1999. Clark je za svjedočenje isključivo o tim temama dobio odobrenje vlade SAD, čiji će predstavnici prisustvovati njegovom iskazu pred sudom u Hagu. Zajedno sa Tačijem, za zločine nad Albancima, koje je OVK proglasila za "kolaboracioniste", Srbima i Romima u više od 40 pritvora na Kosovu i u Albaniji, optuženi su još Kadri Veselji, Redžep Seljimi i Jakup Krasnići.

Dokaze odbrane izvodiće, pored Tačija, samo Krasnići, dok se od optužbi neće braniti Veselji i Seljimi koji su ocijenili da tužioci nisu dokazali njihovu krivicu.

Optužnica u 10 tačaka tereti Tačija (56), Veseljija (57), Seljimija (53) i Krasnićija (74) za: progon na političkoj i etničkoj osnovi, zatvaranje, nezakonito hapšenje i pritvaranje, druge nehumane postupke, okrutno postupanje, prisilni nestanak, mučenje (dvije tačke) i ubistva (dvije tačke).

Pripadnici OVK počinili su zločine nad približno 407 pritvorenika, od kojih je najmanje 102 ubijeno, od marta 1998. do septembra 1999, piše u optužnici. U optužnici je identifikovano 75 žrtava - 51 srpska, 23 albanske i jedna romska.

Šest tačaka optužnice tereti Tačija, Veseljija, Seljimija i Krasnićija za zločine protiv čovječnosti, a četiri tačke za ratne zločine. Prema optužnici, Tači, Veselji, Seljimi i Krasnići bili su učesnici u udruženom zločinačkom poduhvatu.

Cilj tog zločinačkog poduhvata bilo je preuzimanje kontrole nad cijelim Kosovom nasiljem nad svima koje je OVK smatrala "protivnicima". Kao saučesnici u zločinačkom udruženju, u optužnici su navedeni i oficiri OVK: Azem Sulja, Ljah Brahimaj, Fatmir Ljimaj, Sulejman Seljimi, Rustem Mustafa, Šukri Buja, Ljatif Gaši i Sabit Geci.

Svi optuženi izjavili su da nisu krivi. Oni su u pritvoru u Hagu od hapšenja na Kosovu u novembru 2020. Suđenje Tačiju i saoptuženima počelo je pred sudom u Hagu 3. aprila 2023, a tužioci su svoj dokazni postupak okončali 15. aprila ove godine. U haškoj sudnici je svjedočilo 125 svjedoka optužbe, a izjave desetina drugih svjedoka, tužioci su kao dokaze uveli u pisanom obliku.

Dokazni materijal tužilaštva čini i 3.000 dokumenata na albanskom, srpskom i engleskom jeziku.

U procesu učestvuje i više od 150 žrtava, koje, po pravilima suda, imaju pravo na obeštećenje, ukoliko optuženi na kraju procesa budu proglašeni krivim. Specijalizovana vijeća Kosova, kako se sud zvanično zove, osnovala je 2015. Skupština Kosova pod međunarodnim pritiskom izazvanim izvještajem izvjestioca Savjeta Evrope Dika Martija o zločinima OVK na Kosovu i u Albaniji, objavljenim 2011.

Sud je formalno dio pravosudnog sistema Kosova, ali radi u Hagu. U presudama i drugim dokumentima, sud je utvrdio da na Kosovu vlada uporna klima zastrašivanja i uznemiravanja svjedoka protiv optuženih pripadnika nekadašnje OVK.

federalna.ba/Beta