Ram za sliku grada: Bosanska Krupa

Područje današnje krupske općine bilo je naseljeno još u prethistorijsko doba. Na to podsjećaju lokaliteti zvani Gradine, a kao sigurni dokazi služe materijalni ostaci iz tog vremena. Područje Bosanske Krupe i okoline bilo je periferna teritorija keltsko-ilirskog plemena Japoda. U srednjem vijeku područje današnje bosanskokrupske općine pripadalo je od desetog vijeka župi zvana Pset. Neki historičari smatraju da je današnja Bosanska Krupa u prvo vrijeme nosila ime Pset. U 13. vijeku gubi se ime Pset i prvi put se javlja ime Krupa. U 14. i 15. stoljeću krupsko područje bilo je relativno gusto naseljeno. Od posebnog značaja bile su srednjovjekovne tvrđave koje su služile u ratne svrhe. Za tvrđavu u Bosanskoj Krupi, čiji se ostaci nalaze na brežuljku zvanom Grad, zna se da je postojala u 13. vijeku, ali se ne zna ko je bio njen graditelj. Po legendi ovu tvrđavu ozidala je djevojka Krupana.

Prvi poznati gospodari Krupe i krupske tvrđave bili su već u 13. vijeku feudalci Babonići. Srednjovjekovna Krupa bila je najvažnije mjesto u srednjem Pounju.

Poslije pada bosanske srednjovjekovne države 1463. godine počeli su Turci postepeno osvajati i teritoriju oko Une. Prvi jači napad Turaka na Krupu izvršen je 1509. godine kada je pod krupskom tvrđavom stiglo 2000 turskih vojnika. Odmah po osvajanju Turci su u Krupi postavili posebnog vojnog zapovjednika u zvanju kapetana, to je jedna od prvih turskih kapetanija u Bosni. Sjedište kapetana bilo je prvo u Krupi, zatim u Bužimu, pa opet u Krupi. Prvi krupski kapetani bili su iz porodice Badnjevića.

U toku cijelog 16. i 17. vijeka na području između Krupe i Une nije bilo mira i stabilnih granica između turskog i austrijskog carstva.

U prvoj polovini 18. vijeka begovska porodica Badnjevića izgubila je krupsku kapetaniju, a kapetanska čast pripala je porodici Arnautovića, koji su se kasnije po gradu Krupi prezivali Krupići. Krajem 18. vijeka krupskoj kapetaniji pripadali su utvrđeni gradovi Krupa, Otoka, Bužim, Jezerski, Vrnograč i Todorovo. U 19. vijeku Krupa je bila poznati trgovački centar. 1894. godine Austrijanci su porušili Bosansku Krupu.

U II svjetskom ratu 1941.-1945. Bosanska Krupa je bila opsjednuta jakim ustaško-domobranskim snagama i povremeno njemačkim.

Nakon završetka Prvog svjetskog rata i sloma Austo-Ugarske, Krupa je u sastavu Kraljevine SHS, a Zatim Jugoslavije. Nakon završetka Drugog svjetskog rata, Bosanska Krupa se nalazila u sastavu SFRJ.

21. aprila 1992. godine srpski dobrovoljci iz okolnih sela uz pomoć bivše JNA napali su Bosansku Krupu i zauzeli pola grada do rijeke Une. Sve do 17. septembra 1995. godine prva borbena linija između agresorskih jedinica i Armije Bosne i Hercegovine nalazila se u centru Bosanske Krupe. Agresor je protjerao kompletno muslimansko stanovništvo sa teritorije koju je kontrolisao. U dijelu Bosanske Krupe pod srpskom kontrolom nalazili su se logori za muslimane. Opljačkan, popaljen i porušen grad, agresorske jedinice su u bijegu napustile 17. septembra 1995. godine pred ofanzivom Armije BiH i bosanskokrupske 511. slavne brdske brigade. Od tog datuma Bosanska Krupa se nalazi u sastavu entiteta Federacija BiH, u Unsko- sanskom kantonu.

Priredio: Nazim Cucak, prof.

Autor emisije Dunja Jelovac