Pandora papiri: BBC vodič za devet godina curenja finansijskih dokumenata

Otkrivene su finansijske tajne stotine svjetskih lidera, političara i slavnih ličnosti u još jednom ogromnom curenju finansijskih dokumenata, piše danas BBC, navodeći da "Pandora papiri", kako su nazvani, imaju skoro 12 miliona dosijea iz kompanija koje nude offshore usluge u poreskim rajevima širom svijeta. Do podataka je došao Međunarodni konzorcijum istraživačkih novinara (ICIJ) u Washington, koji je organizovao najveću globalnu istragu svih vremena, obuhvativši 117 zemalja, uz učešće više od 600 novinara.

U Velikoj Britaniji istragu su predvodili BBC Panorama i Guardian. Ovi dosijei su najnovija u nizu uzbunjivačkih istraga koje su posljednjih godina potresle svijet finansija.

BBC nabraja ostala velika "curenja" iz posljednje decenije.

FinCEN dosijei - U septembru 2020. godine, FinCEN dosijei razotkrili su propust velikih svjetskih banaka da zaustave pranje novca i finansijski kriminal.

Među njima je i 17.641 dosijea dobijenih preko zahtjeva po osnovu Slobode informacija i iz drugih izvora. Do njih je došao Buzzfeed News, koji ih je podijelio sa ICIJ i 400 novinara iz svih krajeva svijeta.

Rajski papiri, 2017 - Ogroman kontingent procurjelih dokumenata uglavnom iz offshore advokatske kancelarije Appleby, zajedno sa korporativnim registrima iz 19 poreskih jurisdikcija, koji su objelodanili finansijska poslovanja političara, slavnih ličnosti, korporativnih giganata i poslovnih lidera. BBC ne zna identitet izvora. 13,4 miliona dokumenata proslijeđeno je njemačkom listu Suddeutsche Zeitung, a potom podijeljeno i sa ICIJ-om. Naknadno je postignuta povjerljiva nagodba između BBC, Guardiana i AppleBy oko izvještavanja o procurjelim dokumentima, za koje je Appleby tvrdio da su ih ukrali hakeri. Guardian i BBC su saopštili da su reportaže bile u javnom interesu, ali nisu otkrili više detalja o nagodbi.

Panamski papiri, 2016 - Do pojave Pandore, ovo curenje smatralo se najvećim od svih što se tiče same količine podataka. WikiLeaksovo objavljivanje diplomatskih depeša 2010. godine bilo je veliko, ali je dosije Panamski papiri imao 1.500 puta više podataka. Panamski papiri su nastali nakon što je anonimni izvor kontaktirao novinare njemačkog lista Suddeutsche Zeitung, 2015. godine i predao im kriptovane dokumente iz panamske advokatske kancelarije Mossack Fonseca. Ona prodaje anonimne offshore kompanije koje pomažu vlasnicima da prikriju svoja poslovanja. Sveukupno su razotkrivene finansijske mahinacije desetak aktuelnih i bivših svjetskih lidera, više od 120 političara i državnih službenika, kao i bezbroj milionera, slavnih ličnosti i sportskih zvijezda. Identitet osobe koja je došla do podataka je nepoznat.

Swiss Leaks - Ova istraga ICIJ, koja je uključivala stotine novinara iz 45 zemalja, objelodanjena je u februaru 2015. godine. Bavila se HSBC Privatnom banke (Švicarske), podružnicom slavnog bankarskog giganta i tako razotkrila poslovanja u zemlji u kojoj se bankarska tajnost uzima zdravo za gotovo. Procurjeli dosijei pokrivali su bankovne račune sve do 2007. godine, povezane sa više od 100.000 fizičkih i pravnih lica iz više od 200 zemalja. ICIJ je saopštio da je HSBC profitirala od „trgovaca oružjem, posrednika za diktatore iz Trećeg svijeta, trafikanata krvavih dijamanata i drugih međunarodnih odmetnika". Istraga ICIJ-a bila je zasnovana na podacima koji su prvobitno procurili od francusko-italijanskog softver inženjera Ervea Falzijanija.

Luxembourg Leaks - Još jedna opsežna istraga ICIJ svoja otkrića objelodanio u novembru 2014. Bavila se time kako je kompanija za profesionalne usluge PricewaterhouseCoopers pomagala multinacionalnim kompanijama da steknu stotine povoljnih poreskih odluka u Luksemburgu između 2002. i 2010. godine. Među imenovanim kompanijama su, između ostalih, Pepsi, IKEA, AIG i Deutsche banka. Francuz Antoine Deltour, bivši zaposleni u PricewaterhouseCoopers, bio je glavni čovjek iza svega, rekavši da je to učinio u javnom interesu. 

Offshore Leaks, 2012-2013 - Nekih 2,5 miliona dosijea otkrilo je imena više od 120.000 kompanija i trastova na skrovitim mjestima kao što su Britanska Djevičanska Ostrva i Kukova Ostrva. BBC Panorama razotkrila je utaju poreza u Britaniji u tajnoj operaciji koja je sprovedena na osnovu ovih dosijea. U dosijeima su imenovani političari, zvaničnici i njihove porodice, uz istaknute primjere iz Rusije, ali i iz Kine, Azerbejdžana, Kanade, Tajlanda, Mongolije i Pakistana.

federalna.ba/Beta