Hrasnica za FR: Brza i neregularna urbanizacija, nepoštivanje propisa gradove čine ranjivim na potrese
Razorni potresi, koji su pogodili Tursku i Siriju, ostavili su iza sebe hiljade mrtvih i milione ljudi bez doma. Broj poginulih, nažalost, već je premašio 46.000. Postoje li uopće seizmički otporne zgrade koje mogu izdržati potres magnitude 7,8 stepeni, da li se pravilnim projektiranjem konstrukcije neće srušiti do temelja i prouzrokovati velike ljudske žrtve, te o problemu pitanja sigurnosti građevina uslijed snažnih zemljotresa za Federalni radio govorio je Mustafa Hrasnica sa Građevinskog fakulteta u Sarajevu.
Brzi razvoj i urbanizacija u turskim gradovima doveli su, sasvim je sigurno, i do propusta, kaže profesor Hrasnica, mada ne želi spekulirati da li su propusti bili namjerni ili slučajni, odgovarajući na pitanje da li su masovne i brze migracije dovele do slabo nadziranog urbanog razvoja, čineći gradove kritično ranjivima na prirodne opasnosti, kao što su jaki potresi. Naglašava važnost konstruktivnog sistema, kao ključnog za seizmičku otpornost zgrada.
Zašto su se neke zgrade totalno srušile, a neke ostale manje oštećene, iako izgledaju veoma slično, razlog je u konstruktivnom sistemu. Sve nepravilnosti konstruktivnog sistema, nosive konstrukcije zgrade koja je ključna za povoljan odgovor na jake potrese, mogu dovesti do gušenja. Uslijed pucanja zemljine kore, seizmički valovi se šire na sve strane, te su horizontalna ubrzanja koja se razviju kritična za stabilnost zgrade. Ukoliko nema dovoljno vertikalnih nosivih elemenata, dolazi do rušenja zgrade, navodi Hrasnica. Ističe i dodatni problem kod zgrada starije gradnje kad se naknadno, recimo u prizemlju, reduciraju vertikalni nosivi elementi zbog potrebe za većim otvorenim prostorom.
Na pitanje koliko je razornom rušenju višespratnica doprinio i „soft story„ dizajn, profesor Hrasnica kaže da je upravo ta „mekana izgradnja“, odnosno konstruktivna mana, koja se javlja ne samo u prizemlju već i na srednjim etažama, značajno utjecala na rušenje cijele konstrukcije zgrade. Istakao je i primjer efekta tzv. palačinke. Stropne konstrukcije, odnosno ploče, složile su se jedna na drugu, jer nisu imale dovoljno krutosti za horizontalna opterećenja. Upravo takva oštećenja su se dogodila u potresu u Izmitu 1999. godine, kaže Hrasnica.