Evrovizija u najdubljoj krizi dosad: Island postao peta zemlja koja bojkotuje takmičenje zbog učešća Izraela

Evrovizija 2026 se suočava s najvećom krizom u svojoj modernoj historiji nakon što je Island objavio da će bojkotovati sljedeće izdanje takmičenja zbog odluke organizatora da dozvoli učešće Izraelu, uprkos međunarodnim kritikama i zabrinutosti zbog rata u Gazi. Time je Island postao peta zemlja koja se povlači iz takmičenja, pridružujući se Španiji, Sloveniji, Nizozemskoj i Irskoj.

RÚV jednoglasno odlučio: Island neće učestvovati, niti prenositi takmičenje

Odluku je u srijedu donio Upravni odbor islandske nacionalne televizije RÚV, nakon višesedmičnih rasprava i snažnih pritisaka javnosti. U saopćenju se navodi da je atmosfera u zemlji takva da učešće Islanda ne bi bilo dočekano ni sa radosti ni sa mirom: “S obzirom na javnu debatu u našoj zemlji … jasno je da ni radost ni mir neće prevladati u vezi sa učešćem RÚV-a na Evroviziji. Stoga je zaključak RÚV-a da danas obavijesti EBU da Island neće učestvovati na Evroviziji naredne godine,” stoji u zvaničnom saopćenju.

RÚV je također naveo da je više puta iznosio zabrinutost Evropskoj radiodifuznoj uniji (EBU), ali da njihova pitanja “nisu bila adekvatno adresirana”.

Kriza je eskalirala prošle sedmice kada je EBU odbila da diskvalifikuje Izrael, uprkos kritikama niza članica i masovnim protestima širom Evrope zbog izraelskog vojnog djelovanja u Pojasu Gaze.

EBU je održao generalnu skupštinu na kojoj se raspravljalo o učešću Izraela, ali je umjesto odlučnijih mjera protiv Tel Aviva donesena samo odluka o pooštravanju pravila glasanja — korak koji je uslijedio nakon optužbi da je Izrael godinama manipulirao glasanjem u korist svojih predstavnika.

Međutim, nijedna članica EBU-a nije isključena, što je izazvalo val nezadovoljstva i bojkot koji se sada širi Evropom.

Pet zemalja se povlači: Evrovizija gubi i takmičare i publiku

Odluke o bojkotu već su donijele Španija, Slovenija, Nizozemska, Irska i sada Island. I ne samo da neće učestvovati – već neće ni prenositi takmičenje, što predstavlja udarac za publiku, sponzore i finansije projekta.

Irski RTÉ nazvao je učešće „neshvatljivim s obzirom na užasan gubitak života u Gazi i humanitarnu katastrofu“, dok je španski RTVE upozorio da bi učešće “narod doživio kao gubitak povjerenja u organizaciju”.

Španski ministar kulture Ernest Urtasun otvoreno je stao uz bojkot. “Ne možete oprati imidž Izraela s obzirom na genocid u Gazi. Kultura treba biti na strani mira i pravde.”

Islandski signal prije odluke: 'Danas je Dan ljudskih prava'

Vicepredsjednica RÚV-a, Diljá Ámundadóttir Zöega, nagovijestila je mogućnost bojkota nekoliko sati prije zvanične objave. “Danas je Međunarodni dan ljudskih prava i mislim da će ishod biti u tom duhu.”

Ova izjava reflektovala je snažnu promjenu raspoloženja u islandskoj javnosti, koja je tokom proteklih mjeseci sve glasnije zahtijevala političku i moralnu reakciju na stanje u Gazi.

Nekoliko zemalja ipak ostaje u takmičenju

Nasuprot pet država koje su se povukle, neke su već potvrdile svoje učešće. Među njima je Poljska, koja je izjavila da “razumije tenzije”, ali vjeruje da Evrovizija “može ponovo postati prostor ispunjen samo muzikom”. Njemačka i Austrija, koje podsjećaju da je takmičenje zamišljeno kao apolitični festival muzike kojim se povezivala poratna Evropa.

Masovni bojkot baca dugu sjenu na takmičenje koje se decenijama predstavljalo kao simbol jedinstva, kulture i zabave. Gubitak pet zemalja — i potencijalno još nekoliko koje razmatraju povlačenje — stavlja EBU pod ogroman pritisak.

Kriza oko Izraela istovremeno otvara pitanja o političkom utjecaju na takmičenje, moralnoj odgovornosti kulturnih institucija,  granici između apolitične umjetnosti i globalnih humanitarnih pitanja, ali i budućnosti Evrovizije kao “feelgood” spektakla.

Takmičenje, planirano za sljedeću godinu u Beču sada će se održati pod teškim teretom podjela i protesta — i bez pet evropskih zemalja koje su odlučile reći: dosta.

federalna.ba/The Guardian