ANUBiH: Naučna konferencija povodom 30 godina Dejtonskog mirovnog sporazuma
Akademija nauka i umjetnosti organizovala je međunarodnu naučnu konferenciju povodom 30 godina Dejtonskog mirovnog sporazuma. Cilj je analizirati ključna postignuća i zastoj u društvenom, ekonomskom i kulturnom razvoju bosanskohercegovačkog društva i države tokom trideset godina provođenja sporazuma iz Dejtona.
Kroz naučno utemeljena izlaganja i rasprave, intelektualci Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine nastoje osvijetliti temeljne probleme, analizirati rezultate dosadašnje implementacije te izraditi preporuke za moguće reforme i ubrzanje procesa evropskih integracija. Među prvima se obratio akademik Mirko Pejanović:
“Taj sporazum je u historiju ušao kao mirovni sporazum kojim se garantuje suverenitet, međunarodni pravni subjektivitet i teritorijalni integritet države Bosne i Hercegovine. Bez obzira na neka svoja ograničenja, on je značio, u historijskom smislu, preokret u opstojnosti Bosne i Hercegovine.”
Tokom izlaganja fokus nije ostao samo na pozitivnim stvarima koje je donio mirovni sporazum. Oštru kritiku Dejtonskih državnih struktura uputilo je više izlagača. Zaključak mnogih je da sistem kakav smo dobili nije uspio napraviti funkcionalnu zemlju. Ekonomska savjetnica člana Predsjedništva Denisa Bećirovića, Hatidža Jahić:
“Taj temeljni doprinos miru ostaje zaista neupitan. Ali isto tako, protekle tri decenije jasno su pokazale da mir nije jednako izgradnja funkcionalne demokratske i efikasne države. Između ta dva cilja nalazi se duga, složena i često mukotrpna tranzicija koju i danas živimo.“
Jednoglasan zaključak sa konferencije jeste da je međunarodna zajednica bila ključna u izgradnji mira i državnih institucija, ali i da je učestvovala u napretku i reformama koje bi Bosnu i Hercegovinu trebale dovesti do Evropske unije. Prema nekima, iako gotovo stalno blokirana, naša država se nalazi u odličnoj geopolitičkoj poziciji. Šaćir Filandra, sociology:
“Ako danas BiH posmatramo iz šire geopolitičke perspektive i u diahronijskoj ravni, onda se može dokazivati i braniti stav da držana pozicija BiH na njenoj suvremenosti nikada nije bila bolja. Geopolitika, ipak, ide naruku i danas bosanskohercegovačkoj državi. Velike zapadne sile iz svojih interesa i razloga nikada u prelomnim povijesno-političkim nisu dozvolile uspostavu velike etničke srpske države kao prethodnice mogućeg ruskog prisustva u ovom dijelu Evrope.”
Mnogi izlagači smatraju da je napredak od Dejtonskog sporazuma prijeko potreban zbog geopolitičke nestabilnosti u Evropi. Među predloženim mjerama je i ostanak Ureda visokog predstavnika te kanalisanje njegovog djelovanja isključivo na eurointegracije, uključujući ustavne reforme.