RUSAG BOSANSKI - Gospoda rusaška - druga epizoda
U historijskim izvorima, od posljednje decenije 14.stoljeća, za bosansko kraljevstvo se sve česće počinje upotrebljavati izraz rusag. Taj neobični pojam je mađarskog porijekla i potiče od riječi orsag što u prevodu znači gospodstvo, odnosno zemlja ili država. Taj je izraz u potpunosti zamijenio raniji slavenski naziv vladanije, poznat još iz povelje Kulina bana, a njime se prevodila i uobičajena latinska riječ regnum, kojim je Bosna bila označavana u službenim prepiskama sa papama i stranim vladarima.
Historiju bosanskog Rusaga je nemoguće sagledati bez osvrta na karakter i djelovanje gospode rusaške. Oni su se isticali velikim ugledom, ličnim imetkom i političkim utjecajem i bili su najelitniji dio bosanskog društva. Tokom 14, i 15, stoljeća, zbog specifičnih okolnostii u Bosni, gospoda rusaška su svoje posjede počeli smatrati svojim rusazima, u sklopu većeg, bosanskog Rusaga. Rast moći gospode rusaške nije bio slučajan, on je pratio rast ekonomske i političke moći bosanske države. Bila je to jedna politička simbioza, vladar se oslanjao na vlastelu uz čiju je pomoć jačao svoj položaj, a za uzvrat je vlastelinima davao široke ovlasti koje su jačale njihove pozicije.
Vlastelini koji su tokom 14, i 15. stoljeća, krojili historiju Bosne, prije svega, Hrvatinici, Kosače i Pavlovići, pripadali su veoma starim rodovima, čija je moć uspostavljena još u najranije doba organiziranja slavenskih državnih struktura na Balkanu. U srednjovjekovnim dokumentima, vlastela je označena kao dobri ljudi, dobri muzi, dobri Usorani, dobri Humljani, ali ne u smislu moralne vrijednosti, nego je to govorilo o povlaštenom položaju u društvu, da su bili dobri, bolji od drugih.
Kroz drugu epizodu serijala vodi nas Nedim Rabic, doktor historijskih nauka sa Instituta za historiju u Sarajevu.
Urednica i autorica serijala Sanda Novosel.