EU i NATO prate napetosti Kipra i Turske pred predsjedavanje Unijom

Dok se Kipar sprema da 1. januara preuzme predsjedavanje Evropskom unijom, u vrijeme kada je odbrana na vrhu dnevnog reda bloka, diplomate iz NATO-a i EU-a brinu zbog dugogodišnjih tenzija između te zemlje i Turske. Nikozija, u savezu sa Grčkom, odbija da otvori vrata bližoj vojnoj saradnji Unije i Ankare.

Jedan visoki evropski zvaničnik rekao je za Politico da su u Briselu "veoma zabrinuti" da će Kipar dozvoliti da njegovo neprijateljstvo prema Turskoj ometa evropske prioritete u odbrani, uključujući pitanje turske kandidature za učešće u odbrambenom programu EU SAFE od 150 milijardi eura, kao i širu integraciju Evropske unije i NATO-a.

Podjela Kipra i izazovi predsjedavanja

Očekuje se da ovo bude veliki izazov za ostrvo sa 1,3 miliona stanovnika, podijeljeno na međunarodno priznatu zemlju sa grčkom većinom i turski entitet pod zaštitom turskih vojnika, čiju nezavisnost priznaje samo Ankara.

Ipak, Kipar, koji je već predsjedavao EU 2012. godine, tvrdi da će pokušati da poboljša odnose. Predsjednik Nikos Christodoulides rekao je da je ključno natjerati Tursku da se složi sa prijemom Kipra u program Partnerstvo za mir, što se vidi kao prvi korak ka članstvu u NATO-u, nakon čega bi Kipar postepeno uklanjao prepreke za bližu saradnju EU-a i Turske.

Fokus na odbranu i reforme

Tokom kiparskog predsjedavanja Evropskom unijom, radit će se na poboljšanju nekoliko odbrambenih dosijea, uključujući nacionalne planove za sprovođenje programa SAFE koje treba da odobri Savjet. Također, Kipar će vjerovatno voditi pregovore sa Evropskim parlamentom o prijedlogu Evropske komisije za smanjenje birokratije za odbrambene kompanije.

Evrokomesar za odbranu Andrius Kubilius izjavio je: "Nadam se da će se obaveze oko razvoja naših odbrambenih kapaciteta nastaviti bez obzira ko je predsjedavajući."

Zamjenica ministra za evropske poslove Kipra Marilena Raouna dodala je da su "odbrana i sigurnost, kao i podrška Ukrajini, glavni prioriteti kiparskog predsjedavanja Evropskom unijom".

Dugogodišnje neprijateljstvo sa Turskom

Međutim, trajno neprijateljstvo Kipra i Turske moglo bi da ugrozi napore za jačanje veza u odbrani sa Ankarom. Suočeni sa prijetnjom Rusije, diplomate NATO-a ističu da bi isključenje Turske iz predstojećih odbrambenih planova EU-a "to potkopalo".

Kipar naglašava da Turska drži ostrvo izvan NATO-a. "Činjenica da Kipar nije u NATO-u nije stvar izbora – da može, sutra bi se pridružio", rekla je Raouna.

Dok Grčka i Kipar odbijaju da Tursku uključe u Evropsku odbrambenu agenciju (EDA), Turska blokira NATO u dijeljenju povjerljivih informacija s tom agencijom, uključujući planove za bližu saradnju s NATO-om, prema dokumentima koje je Politico imao uvid.

Spor oko programa SAFE

Iako je Turska kandidat za EU, njeno učešće u programu SAFE zahtijeva jednoglasnu podršku članica, što je nedavno postignuto za Kanadu. Grčka i Kipar ne dozvoljavaju Turskoj da učestvuje.

"Kipar je članica EU-a pod turskom okupacijom. Okupirana evropska teritorija. Sredstva za odbranu Unije ne mogu ići u Tursku bez ikakvog napretka", rekla je Raouna. Njene riječi turskim zvaničnicima ne ostavljaju mnogo prostora za optimizam.

Bivši turski ambasador u EU, Selim Yenel, rekao je: "Šest mjeseci će integracija Unije s NATO-om, posebno s Turskom, biti zaglavljena."

federalna.ba/Beta