AP: Autokrate Mađarske i Srbije spremaju crveni tepih za Xija

Kineski predsjednik Xi Jinping veći dio svoje petodnevne turneje u Evropi ove sedmice provešće u dvije male zemlje u istočnom dijelu kontinenta, u regionu koji je Peking koristio kao uporište za svoje ambicije o ekonomskom širenju u Evropi, piše agencija AP u članku o posjeti kineskog predsjednika Srbiji i Mađarskoj.

Poslije Pariza u nedjelju i ponedjeljak na počeku svog prvog evropskog puta poslije pet godina Xi će otputovati u Mađarsku i Srbiju, dvije zemlje sa autokratskim vođama koje se smatraju prijateljskim prema Kini i bliskim ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, piše agencija.

Kako su konvencionalne evropske vođe slijedile više protekcionističku politiku da ograniče pristup Pekinga i Moskve kontinetu, vlade nacionalističkih konzervativnih vođa Viktora Orbana iz Mađarske i Aleksandra Vučića iz Srbije žustro su razvijale ekonomske veze sa Kinom, nudeći velike investicije u infrastrukturu, proizvodnju, energetiku i tehnologiju. Mađarska kao prva zemlja EU, koja je učestvovala u Xijevoj inicijativi Pojas i put, zauzima srednji položaj između članstva u Uniji i NATO-U i neobično je otvorena diplomatski i trgovinski prema istočnim autokratijama.

Tamaš Matura, stručnjak za Kinu i vanredni profesor na univerzitetu Korvinus u Budimpešti, rekao je da se u Mađarskoj nalaze velike kineske investicije i proizvodni pogoni i da je njena spremnost da posluje sa zemljama sa ne tako sjajnim učinkom po pitanju demokratije i ljudskih prava otvorila važna vrata Kini unutar trgovinskog bloka EU. 

"Mađarska vlada je posljednji pravi prijatelj Kini u cijeloj EU. Vrlo je važno sada za Kineze da se instaliraju u zemlji koja je unutar EU granica i koja je prijateljski nastrojena prema kineskom političkom sistemu", rekao je Matura.

Jedna od glavnih prednosti za Kinu, ako uspostavi baze unutar EU, je da izbjegne skupe carine. Evropska komisija razmišlja o podizanju carina za uvoz kineskih električnih vozila sa sadašnjih 10 odsto da bi zaštitila evropske proizvođače automobila i glavne industrije u Njemačkoj, kao najvećoj privredi u 27-očlanoj EU.

Ipak, Mađarska je u decembru objavila da će jedan od najvećih proizvođača električnih vozila na svijetu, kineski BYD otvoriti svoju prvu proizvodnju u Evropi na jugu zemlje, što je ulazak u EU koji bi mogao da poremeti konkurentnost evropske autoindustrije.

Promjene su već vidljive u Budimpešti gdje jedan auto diler smanjuje broj evropskih vozila i uvodi modele koje proizvodi BYD.

Nepotvrđeni izvještaji ukazuju da će tokom Xijeve posjete Mađarskoj od srijede do petka on i Orban objaviti još jednu investiciju u proizvodnju električnih vozila koja uključuje kineskog Great Wall Motor. Iz Orbanove kancelarije nisu željeli to da komentarišu, piše AP. 

U Srbiji, južno od Mađarske, Kina ima rudnike i fabrike širom zemlje, a zajmovima od više milijardi za infrastrukturu finansirala je puteve, mostove i nove objekte, navodi AP.

Mađarska i Srbija, podsjeća američka novinska agencija, imaju sporazum sa Pekingom da modernizuju željeznicu između glavnih gradova, Budimpešte i Beograda, u okviru plana Pojas i put, da bi se povezali sa lukom Pirej u Grčkoj, koja je pod kineskom kontrolom i ulazna je tačka za kinesku robu na putu za centralnu i istočnu Evropu.

Očekuje se da će veći dio projekta, poslije brojnih odlaganja, biti završen 2026. uz finansiranje kineskih banaka, što je vrsta kapitala koje su Mađarska i Srbija rado koristile, kaže AP. Prema istraživačkoj laboratoriji AidData sa američkog univerziteta William i Mary, kineski zajmodavci su dali zajmove vrijedne više od 22 milijarde dolara za devet zemalja centralne i istočne Evrope između 2000. i 2021. godine. 

Od te sume 9,4 milijarde dolara je otišlo u Mađarsku i 5,7 milijardi u Srbiju, što je mnogo više nego za ostale zemlje regiona. AP navodi riječi predsjednika Srbije Aleksandra Vučića da je "počastvovan" da će Xi, koga on opisuje kao "prijatelja", posjetiti zemlju u utorak i da je najavio da će Srbija tražiti dodatne kineske investicije posebno u naprednim tehnologijama.

AP citira međutim ekonomskog analitičara Mijata Lakićevića koji kaže da ne očekuje bilo kakve veće nove investicione poslove, zato što je, po njegovim riječima, "sve što Srbija radi sa Kinom već dogovoreno".

I Mađarska je stvorila povljno investiciono okruženje za Kinu dajući joj izdašne poreske olakšice, subvencije i infrastrukturnu pomoć kineskim kompanijama i pomažući im da prolaze kroz mađarsku birokratiju, kaže AP.

Navodi se da se blizu Debrecena gradi pogon za električne baterije na 222 hektara vredan 7,3 milijarde eura, što je najveća direktna strana investicija u Mađarskoj. Orban se nada da će fabrika kojom upravlja kineski gigant za baterije CATL, napraviti od zemlje globalni centar za proizvodnju litijumsko-jonskih baterija u vrijeme kada vlade sve više nastoje da ograniče emisije gasova sa efektom staklene bašte prelaskom na električna vozila.

Takve investicije dolaze u vrijeme kada spora mađarska privreda ima dodatne teškoće zbog rekordne inflacije i zamrzavanja više milijardi eura sredstava EU, zbog Orbanovog neispunjavanja demokratskih standarda i nepoštovanja vladavine prava, prema ocjeni Unije.

Matura je rekao da je Kina sada, kad su sredstva EU blokirana, Kina spremna da popuni prazninu u mađarskom budžetu.

"EU sredstva su gotovo potpuno prestala da ulaze u mađarsku privredu, te sada postoji očajnička potreba u Mađarskoj da se okrene drugim alternativma, drugim izvorima finansijskog kapitala, rekao je on.

Orban je otvoren u vezi sa kineskim investicijama, on vjeruje da su zapadne privrede na silaznoj putanji, a da je Kina u usponu, navodi AP.

federalna.ba/Beta