Unutar izbora ljepote u jednom od najgorih mjesta na svijetu za žene
Dok su brojni stanovnici Somalije u prošlu nedjelju uveče bili u kafićima i domovima kako bi pratili finalnu utakmicu Evropskog prvenstva u fudbalu, stotine stanovnika Mogadisha okupilo se u Elite Hotelu pored plaže na drugom po redu takmičenju za Miss Somalije.
Činjenica da je otprilike kilometar dalje eksplodirala automobilska bomba ispred restorana Top Coffee, koji je bio prepun navijača, naglašava dramatične kontraste života u Somaliji. Dok su se takmičarke na izboru ljepote šetale po hotelu, u obližnjoj eksploziji poginulo je najmanje pet ljudi, a oko 20 je povrijeđeno-piše za BBC Culture reporterke Kiin Hassan Fakat i Mary Harper.
Militantna islamistička grupa al-Shabab, koja kontroliše veliki dio Somalije već više od 15 godina, izjavila je da je izvela napad.
Hani Abdi Gas osnovala je takmičenje Miss Somalija 2021. godine, što je hrabar potez u kulturološki konzervativnoj zemlji koja ima probleme sa islamističkim militantima. Somalija se redovno nalazi na listi najgorih mjesta na svijetu za žene.
Gospođa Gas odrasla je u izbegličkom kampu Dadaab u Keniji, zajedno sa stotinama hiljada drugih Somalijaca koji su pobjegli od rata i suše. Vratila se u svoju domovinu 2020. godine.
Iako je izbor ljepote fokusiran na fizički izgled, gospođa Gas kaže da joj je inspiracija za organiziranje takmičenja bila podizanje glasova somalijskih žena, te da ih se izvede iz izolacije.
"Podstiče jedinstvo i osnaživanje," rekla je.
Gospođa Gas vjeruje da je vrijeme da Somalija postane dio ostatka svijeta kada su u pitanju takmičenja ljepote. "Želim da proslavim aspiracije žena iz različitih sredina, izgradim njihovo samopouzdanje i pružim im priliku da predstave somalijsku kulturu širom sveta."
Ovogodišnje takmičenje svakako je predstavljalo žene iz različitih slojeva društva. Jedna od takmičarki bila je i policajka.
Takmičarke su rizikovale osudu iz određenih krugova zbog svog učešća (Izvor: Shukri Mohamed Abdi)
Mnogi u Somaliji ideju izbora ljepote smatraju groznom.
Neki ga vide kao uvredu islamu i somalskoj kulturi. Drugi kažu da je to još jedan oblik rodnog zlostavljanja, svođenje žena na objekte.
"Zgrožen sam idejom da naše mlade žene učestvuju u ovom užasnom takmičenju", rekao je vođa klana Ahmed Abdi Halane.
“Takve stvari su protiv naše kulture i naše vjere. Ako djevojka nosi usku odjeću i pojavi se na pozornici, to će osramotiti svoju obitelj i klan. Žene bi trebale ostati kod kuće i nositi skromnu odjeću.”
Neke se žene također protive takmičenjima ljepote.
“Dobro je podržati somalijsku mladež, ali ne na način koji je u suprotnosti s našom vjerom”, rekla je studentica Sabrina, koja nije željela otkriti svoje prezime.
“Nije prikladno da se žena pojavi u javnosti bez pokrivenog vrata, a to su učinile natjecateljice za Miss Somalije.”
Za razliku od tamno obojenih haljina i vela koje nose mnoge somalijske žene, takmičarke za Miss Somalije nosile su kitnjaste haljine koje su pristajale uz figuru.
Odjevena u dugu zlatnu haljinu s rukavima koji se spuštaju do poda, 24-godišnja Aisha Ikow okrunjena je za Miss Somalije i odnijela kući novčanu nagradu od 1000 dolara (770 funti).
Hani Abdi Gas (desno) izdržala je kritike i pokrenula natjecanje 2021 (Izvor: Shukri Mohamed Abdi)
Ona je studentkinja univerziteta i vizažistkinja, i predstavljala je jugozapadni dio države. Ostale finalistkinje bile su regionalne ljepotice iz Jubalanda na jugu i Galmuduga u centralnoj Somaliji.
“Iskoristit ću ovo kao priliku za borbu protiv ranog braka i za promicanje obrazovanja djevojčica”, rekla je gospođica Ikow.
“Ovo takmičenje slavi somalijsku kulturu i ljepotu dok oblikuje svjetliju budućnost za žene.”
Šest sudaca, pet žena i jedan muškarac, teško su odabrali pobjednika.
Žiri su činili: gospođa Gas, predstavnica ministarstva mladih i Miss Somalije 2022. Takmičarke su ocjenjivali prema njihovoj fizičkoj ljepoti, načinu na koji su hodale modnom pistom, načinu na koji su se odijevale i načinu na koji su govorile u javnosti.
Održano je i online glasanje otvoreno za javnost.
Koštalo je 1 dolar, a prikupljeni novac koristit će se za finansiranje događaja u Mogadishu i putovanja u inostranstvo pri takmičenjima za Miss Afrika, Miss Sveta i Miss Univerzum.
Organizatori se nadaju da će takmičenje moći promovirati somalijsku kulturu i izgraditi samopouzdanje žena (Izvor: Shukri Mohamed Abdi )
Noćno takmičenje u luksuznom hotelu uz obalu bilo je u velikom kontrastu sa životima većine ljudi u Somaliji, naročito žena. Četiri miliona Somalijaca, otprilike četvrtina populacije, živi na drugim mjestima u zemlji nakon što su bili prisiljeni da napuste svoje domove.
UN procenjuje da su između 70% i 80% njih žene. U 2024. godini, prikupljeni su dovoljni podaci da bi Somalija prvi put u tri decenije bila uključena u Indeks ljudskog razvoja Ujedinjenih nacija. Na kraju je zauzela poslednje mesto.
Somalija je četvrta od dna na Indeksu rodne nejednakosti UN. Organizacije za pomoć navode da je 52% žena u zemlji doživjelo nasilje zasnovano na polu. Otprilike 98% njih je podvrgnuto genitalnom obrezivanju žena.
Tradicionalno, kada bi muškarac silovao ženu, njegova “kazna” bila je da se oženi ženom koju je seksualno napao. Stavovi prema silovanju i drugim oblicima zlostavljanja žena nisu se mnogo promijenili tokom godina.
Godine 2013, žena u Mogadishu je osuđena na godinu dana zatvora nakon što je prijavila da je silovana od strane pripadnika sigurnosnih snaga.
U samoproklamovanoj republici Somaliland, vjerski lideri su gotovo odmah nakon potpisivanja ukinuli zakon o seksualnim deliktima iz 2018. godine. Izmenjena verzija ne štiti žene od dečjih brakova, prisilnih brakova, silovanja ili drugih oblika seksualnog zlostavljanja.
Međutim, činjenica da se takmičenje za Miss Somalija može održati u Mogadishu, čak i na kilometar udaljenosti od samoubilačkog napada, pokazuje da se zemlja mijenja i u pogledu stavova i u pogledu sigurnosti.
Takmičenje ljepote bi bilo nezamislivo prije nekoliko godina, naročito kada je al-Shabab kontrolisao glavni grad.
Gužva u hotelu Elite nije se razišla do ranih jutarnjih sati. Nisu čuli zvuk obližnjeg napada jer ga je zaglušila buka valova Indijskog oceana koji su se razbijali o plažu.
Potpisnica ovog teksta, Kiin Hassan Fakat, novinarka je u Bilan Media, potpuno ženskom novinarskom timu u Somaliji.
Također koautorica, Mary Harper, napisala je dvije knjige o Somaliji, uključujući "Everything You Have Told Me Is True", pogled na život pod vlašću al-Shababa.
federalna.ba/BBC