Poljska i Mađarska se pozicionirale malo više pod evropsku zastavu

Članice Evropske Unije od 2004. godine - Poljska i Mađarska nezadovoljne. Izgubile su tužbu na Sudu EU protiv promjena načela vladavine prava. Primat njihovog zakona ne može biti iznad evropskog, ali evropski novac može biti iznad državnih sredstava. Ipak, trenutna ukrajinska kriza poljuljala je obje zemlje pa su se pozicionirale malo više pod evropsku zastavu.

Najviši sud Evropske unije je odbacio tužbu Poljske i Mađarske protiv evropskog mehanizma kojim se za narušavanje vladavine prava neke zemlje članice kažnjava uskraćivanjem novca iz EU fondova. Mađarska i Poljska podnijele su pojedinačne tužbe Sudu Evropske unije u kojima su zatražile da se Uredba poništi, tvrdeći da je ona protivna Ugovorima o EU-u. Nakon što je sud odbacio tužbe, evropski parlament reagovao je na odluku najvišeg suda Unije da blok od 27 zemalja može obustaviti isplate podrške državama članicama ako krše principe vladavine prava.

Petri Sarvamaa, zastupnik u Evropskom parlamentu, član demokršćanske stranke Finske kaže: "Budućnost vladavine zakona – zaštita najosnovnijih vrijednosti Unije i zaštita budžeta Unije sada je u rukama Evropske komisije."

Presudom suda je Europskoj komisiji omogućeno uvođenje financijskih sankcija objema članicama.

"Komisija je spremna optimalno koristiti sva sredstva na raspolaganju kako bi zaštitila budžet i finansijske interese Evropske Unije od prijetnji ili mogućih prijetnji i to bez gubljenja vremena", istakao je Johannes Hahn, povjerenik Evropske komisije.

Desničarske vlade Mađarske i Poljske, koje su dovele u pitanje pravo EU da preduzme ove akciju, odgovorile su tvrdeći da pravilo nema odgovarajuću pravnu osnovu i da bi suštinski smetalo njihovom vođenju nacionalnog poslovanja. A dok su obje zemlje crpile visoke cifre iz istih fondova optužbi nije bilo.

"Ova presuda je potvrdila naše strahovanje koje nas je nagnalo na protivljenje uvođenju tog rješenja u pravni sistem Evropske unije. Presuda je dakle dokaz da je premijer Morawiecki napravio historijsku grešku pristavši na to tokom samita u Briselu 2020. godine, danas svjedočimo korištenju tog mehanizma za ucjenjivanje Poljske kroz ekonomski pritisak", kaže Zbigniew ZTiobro, ministar pravosuđa Poljske.

Inače obje zemlje veliki su primaoci fondova EU te su se našle pod sve većim kritikama u posljednjih nekoliko godina zbog odstupanja od demokratskih normi politikama poput prekomjerne kontrole nad pravosuđem, gušenja slobode medija i uskraćivanja prava LGBT osoba. Poljska je tražila da primat ima njen zakon a ne takon Unije dok je Mađarska odbacivala sve migrante koji ulaze u zemlju. Ipak posljednja dešavanja u Ukrajini pomjerile su i Mađarsku i Poljsku više pod zastavu EU. Iako su Orban i Putin stari prijatelji, mađarski premijer prije eskalacije sukoba u Ukrajini posjetio je Moskvu pozivajući na smanjenje tenzija.

"Moja posjeta je dio je mirovne misije. Želim da vas uvjerim da niko od lidera EU ne želi sukob. Zalažemo za političke odluke koje su zasnovane na uzajamnoj koristi", naveo je Orban.

Poljska nakon ruske invazije na Ukrajinu, poručila:

"Nakon 24. februara mi Evropljani smo pronašli zajednički jezik o pitanjima oko kojih smo ponekad bili podijeljeni, pogledali smo ih iz druge perspektive. Uspjeli smo da postignemo jedno veće jedinstvo pogleda, razmišljanja, uvjerenja i djelovanja koja se tiču stvari koje su osnovne za Evropu, za EU, za transatlansku zajednicu, za cijeli slobodni svijet. To se tiče zajedničkih pogleda na sigurnost, ekonomiju i suživota u miru i uzajamnom poštovanju."

Mađarska je osuđivana zbog svoje politike prema izbjeglicama, ali tokom Ukrajinske krize promijenila je diskus slijedeći stope EU.

"Kao odgovor na aktuelnu humanitarnu krizu, Mađarska je spremna i u potpunosti mobilisana da primi izbjeglice kojim je potrebna pomoć ili sklonište tokom aktuelne agresije. Naše ambasade su otvorene, a naše stanice na graničnim prelazima rade punim kapacitetom", istakla je Zsuzsanna Horvath, ambasadorka Mađarske u UN-u.

Desni put Mađarske i Poljske promijenile su odluke Evropske komisije jer su iz Unije dali do znanja da fondovi Unije ne mogu tek tako da se dobijaju i troše- ne bez poštovanja prava te krovne evropske organizacije. Dalje, Ukrajinska kriza približila je Mađarsku i Poljsku Evropi jer Rusija nije mala sila, a Mađarska i Posljska sigurno su manje od Rusije, pored toga EU i njene članice su zauzele jedinstven stav o tom pitanju, te sigurno nije pametno niti za jednu ni drugu zemlju da od istog istupaju pogovoto zbog nedavnih odluka evropske komisije o fondovima. I Mađarskoj i Poljskoj biće potrebni ti isti fondovi kako bi se nosila sa izbjegličkim valom te kako bi sebi omogućile sigurnost u ukrajinskoj krizi te između ostalog, kako bi se kada sve to jednom bude sutra našle na pravoj strani istorije.

federalna.ba