Krug 99 - Učesnici iz Cetinja o potrebnom povezivanju neekspanzionističkih društava

Paralele Crne Gore sa Bosnom i Hercegovinom se nameću same od sebe. Teret konstituivnosti naroda samo su instrument ekspanzionističkih država u ostvarivanju njihovih hegemonističkih i etno teritorijalnih pretenzija prema BiH, kazano je na današnjoj

redovnoj sesije Kruga 99 čija je tema bila „Povezivanje neekspanzionističkih država Zapadnog Balkana“. Uvodničari današnje sesije su Aleksandar Radoman, dekan Fakulteta za crnogorski jezik i književnost, Cetinje, Boban Batrićević, Fakultet za crnogorski jezik i književnost, Cetinje i Adnan Čirgić, Predsjednik Crnogorskog PEN-a.

Ako se pogleda mapa Zapadnog Balkana i pokušamo da definišemo koji su to ključni problemi sa kojim se danas susreću naša društva u BiH, Crnoj Gori, Kosovu, ali i Srbiji lako ćemo locirati ključni izvor problema kazao je Aleksandar Radoman, dekan Fakulteta za crnogorski jezik i književnost, Cetinje.

 „Ključni problem zapravo je hegemonistička i ekspanzionistička politika Beograda. U svakoj od ovih država postoje određene specifičnosti u pogledu realizacije te agende. Ali nesumnjivo to je taj isti plan koji je početkom 90-tih doveo do krvavog raspada bivše Jugoslavije, isti plan koji je pomenuo agresiju na BiH 90-tih godina i prouzrokovao preko 100.000 mrtvih i milione raseljenih istovremeno urušavajući naša društva.“

Kada se sve ovo vidi potpuno je jasno da izolovani jedni od drugog, bez komunikacije nemamo prevelike šanse da se ovaj put odupremo jednom takvom projektu dodao je Radoman.

 „Pogotovo imajući u vidu nešto drugačije spoljno političke okolnosti, geopolitičke okolnosti u odnosu na 90-te. Naime projektanti ovog novog projekta koji zovu srpski svijet, zapravo je to rebrendirani projekat velike Srbije. Za razliku od Slobodana Miloševića 90-tih uspjeli su na izvjestan način da pridobiju naklonost i moćnih tzv. tradicionalnih moćnih zapadnih partnera.“

Odnosi BiH i Crne Gore posljednjih godina bili su jako dobri i prijateljski i bili su reprezent kako zemlje koje su imale problema u prošlosti trebaju da riješe svoje odnose. Međutim posljednjih nekoliko godina stranim akterima u Crnoj Gori i BiH došlo je do blagog narušavanja tih odnosa kazao je Boban Batrićević, Fakultet za crnogorski jezik i književnost, Cetinje:

 „Smatram da dobrosusjedske odnose ne možemo imati ukoliko imamo jednu državu koja konstantno svojim podrivačkim aktivnostima radi na tome da do to tih dobrosusjedskih odnosa dođe. Mislim na Srbiju i režim Aleksandra Vučića budući da njegova vlast nikada nije odustala od velikosrpske politike koja se unutrašnjim mješanjem u BiH, Crnu Goru, Kosovo nameće kao faktor nestabilnosti.“

Rekao bih u kontekstu Crne Gore i BiH pa i Kosova negacija dobrosusjedstva zapravo počiva na dva osnovna načela kaže Batrićević.

 „Prvi je mješanje i ugrožavanje teritorijalnog integriteta BiH i Kosova od strane Beograda. A kada je u pitanju Crna Gora to je negiranje crnogorskog nacionalnog i kulturnog identiteta.“

Nebrojene su poveznice između naših društava, ali ona koja je danas najvidljivija i koja determiniše sudbinu naših društava i naših država jeste velikosrpski nacionalizam istakao je Adnan Čirgić, predsjednik Crnogorskog PEN-a:

 „Obilato se služeći narativima koji Srbe slikaju kao žrtve globalnih procesa i navodnih unutrašnjih nacionalizama zastupnici velikosrpske ideologije revidiraju ne samo historijska znanja i stavove već i ustrojstva država u kojim djeluju pretvarajući ih u nefunkcionalne države naroda, ukidajući građansko ustrojstvo, interkulturalnost kao odraz viševjekovne baštine na ovim prostorima. Ubjeđenost bivše vladajuće elite u Crnoj Gori one koja je dovela do nezavisnosti da će ustavno definisanje građanske države i članstvo u NATO biti dovoljan čuvar tekovina obnovljenih 2006. pokazalo se iluzornom. Osobito sa obzirom na česte kompromise da faktorima čiji je krajnji cilj nestanak države Crne Gore ili njeno redefinisanje u drugu srpsku državu.“

Kako je kazao Čirgić za razliku od čitavog šireg regiona garant opstanka građanske i multikulturne Crne Gore sve do nedavno bili su njeni tzv. manjinski narodi.

 „Nakon parlamentarnih izbora 2020. godine u Crnoj Gori velikosrpske partije formirale su vlast zahvaljujući pseudograđanskom pokretu URA na čijem je čelu je bio Dritan Abazović. Tad je bio evidentan prilično politički jak opozicioni front državotvornih partija. Posebno je snagu tome bloku davala činjenica da je Bošnjačka stranka dok ju je vodio čovjek časne uspomene Rafet Husović odbijala učešće u vlasti koju vode šovinisti i afirmatori osuđenih ratnih zločinaca u ratovima u BiH 90-tih. Međutim, izjava novog čelnika Bošnjačke stranke Ervina Ibrahimovića od prije dvije godine da se ta stranka neće spoticati preko genocida u Srebrenici zarad stvaranja zajedničke platforme sa nosiocima vlasti najavila je nove odnose u Crnoj Gori i do tada kod nas neviđeni savez između političkih predstavnika Bošnjaka i velikosrpskih partija.“

Na kraju je poručeno da je povezivanje neekspanzionističkih država i društava Južnog Balkana nužnost, a historijska odgovornost neminovnost. Očekivati da u tome učestvuju većinski državni

establišment u bar polovini od država regije nije realan. Ali povezivanje organskih intelektualaca naših društava i civilnih organizacija radi zajedničke internacionalne glasnosti je neminovnost.